سلامت نیوز:نگین فیروزهای ایران، رنگ باخته و سرخگون شده است.

به گزارش سلامت نیوز، روزنامه وقایع اتفاقیه نوشت: نگین فیروزهای ایران، رنگ باخته و سرخگون شده است. سابق بر این، خشكسالی دلهره هر روز دریاچه ارومیه بود كه به مدد بارش باران و بازشدن چند سد و راهی شدن چند رود، سرعت شور هزارشدن و آبرفتن دریاچه كندتر و سطح آب پنج برابر سال گذشته شد. بلای بهره برداری بی رویه بشر و بردن حقآبه اگرچه بحران همیشگی این دریاچه ۴۰۰ هزار ساله بوده اما حالا مدتی است كه با تغییر رنگ آب، دلشوره تازهای به جان دومین دریاچه آب شور زمین افتاده است كه »مبادا فاجعه ای تازه در كمین باشد.« هر كس از ظن خود برای دل خونین دریاچه ارومیه، دلیلی تراشیده است؛ رشد كشند قرمز، شوری بیش از حد آب و سوارشدن لاشه آرتمیاهای مرده بر آب دریاچه بهخاطر كمبود اكسیژن، زیادشدن جلبكهای لاسالینا و چندین نظریه دیگر. رسیدن فصل گرما و تبخیر دوباره آب دریاچه با تغییر رنگ آن همراه شده و به این نگرانی دامن زده كه سرخرویشدن، نشان خطر است یا زندگی دوباره بزرگترین دریاچه كشور؟

چند روزی است كه انتشار عكسهای تازه از سرخی دریاچه، بسیاری را برآشفته است، بعضی از پرآبشدن دریاچه خوشحال هستند و بعضی دیگر شنای كودكان را در آب خونین رنگ خطرناک می دانند. رنگوروی تازه دریاچه ارومیه اگرچه نگاه ها را به سوی خود جلب كرده اما ستاد احیای دریاچه ارومیه، رنگ سرخ را نشان زندگی دریاچه می داند.

این اولین بار نیست كه دریاچه تغییر رنگ می دهد و در سالهای اخیر با كاهش آب دریاچه و پرشدن آن، دریاچه رنگ باخته و صورتی نو به خود گرفته. فرضیه های مختلفی پیشروی این اتفاق است كه دراین میان، فرضیه هایی قدرت اثبات بیشتری در تحقیقات دارند. فرضیه تخم گذاری آرتمیا؛ موجودات سخت پوستی كه اواسط تابستان هر سال ساكن دریاچه می شوند، فرضیه نمك های منیزیم دار كه با رنگ نارنجی متمایل به قرمز به دلیل مقاومت بالا به دریاچه رنگ می دهند و یا فرضیه ترشح رنگدانه های جلبك هایی به نام »دونالی لاسالینا« كه هركدام می توانند در قرمزی آب دریاچه مؤثر باشند. كشند قرمز نیز فرضیه دیگری بود كه موجب نگرانی شد؛ پدیدهای كه به دنبال ورود بیرویه پساب های صنعتی و زهاب های كشاورزی به آب به وجود می آید. بر اثر رشد كشند قرمز در بستر دریاچه ها و تالاب ها، رنگ دریاچه تغییر می كند اما كارشناسان، طرح این فرضیه را منتفی می دانند؛ چراكه میزان شوری آب دریاچه ارومیه آنقدر زیاد است كه جلبك های عامل كشند قرمز نمی توانند در این محیط، زیست كنند.
خلیل ساعی، نماینده ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان شرقی، چندی پیش در نهمین جلسه ستاد احیای دریاچه ارومیه دراین باره گفت: »وجود تعداد زیادی از جلبك های دریایی و آرتمیا موجب شده رنگ دریاچه ارومیه از حالت طبیعی خارج شود، بنابراین فعالیت بیش از حد آنها موجب قرمزشدن آب دریاچه ارومیه شده و تنها دلیل تغییر رنگ است.« در روزهای اخیر، مدیر دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه هم آغاز رشد »آرتمیا« را دلیل قرمزشدن دریاچه دانست. وقتی در اواخر دهه ۸۰ این اتفاق برای دریاچه تكرار شد، سرپرست سازمان شیلات ایران قرمزشدن آب دریاچه ارومیه را ناشی از جابه جایی گونهای از »فیتوپلانكتونها« دانست و گفت: »معمولا میزان شوری آب، دما و حتی فعالیت های انسان شرایطی را به وجود می آورد كه به یك گونه فشار وارد شده و گونه دیگر جایگزین آن می شود و خطری برای اكوسیستم دریاچه ارومیه ندارد.


رنگ قرمز ابتدا در شمال دریاچه دیده شد و بعد به جنوب رسید. پس از بارشها و عملیات انتقال آب از سوی ستاد احیای دریاچه آب تازه به دریاچه راه یافت و تا حد زیادی از شوری كاست. اینطور كه مسعود تجریشی، مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه به »وقایعاتفاقیه« می گوید، با ورود آب تازه، فعالیت بیولوژیكی در سطح دریاچه تا حد زیادی بالا رفته و این خبر خوبی است: »جلبك آبی و جلبك سبز آبی یا سولفور هر كدام میتوانند رنگ آب را بهطیفی خاص بدل كنند.« به گفته تجریشی »رشد كشند قرمز« كه چند باری به عنوان دلیلسرخی دریاچه گفته شده، درست نیست. »كشند قرمز خا ِص آبهای شیرین است و امكان ندارد در دریاچه ای به این شوری رشد كند و برای دریا بد است چون اكسیژن آب را می گیرد و آبزیان را می كشد.



ارومیه كه ماهی ندارد!

با طرح فرضیه ها و پرسش های مختلف و حساس شدن به خونی نشدن آب، سرانجام روابط عمومی مركز تحقیقات آرتمیای كشور، با اعلام نتایج تحقیقات تیم كارشناسی مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی كشور، دلایل این اتفاق را تشریح كرد. براساس این تحقیقات، رنگ آب در همه دریاچه ها و منابع آبی بزرگ و عمیق تحت تأثیر رنگ مواد محلول یا جوامع میكرو ارگانیسم های موجود در آنها متغییر است و تغییر شرایط اقلیمی و اكولوژیكی در دریاچه ارومیه موجب ایجاد تغییر در اجتماعات میكرو ارگانیسم های آن شده و این امر به نوبه خود تغییر رنگ آب این دریاچه را درپی دارد. »دریاچه ارومیه دریاچه ای بسته با شوری بالاتر از اشباع و در
شرایط دمایی بالا در وضعیت فعلی و كمبود اكسیژن باكتریهایی نمكدوست از جنس های هالو باكتریوم و هولوكوكوس و آر كو باكترها به شدت تكثیر پیدا كرده است؛ به طوریكه تراكم آنها دراین شرایط به حدود ۱۰۳ تا ۱۰۵ عدد در میلی لیتر آب دریا رسیده و از آنجایی كه این باكتریها پروكاریوت هستند یعنی رنگیزههای داخل سلول آنها به صورت پراكنده در سیتوپلاسم و بدون غشای محافظ قرار گرفته اند، بنابراین به راحتی نور خورشید را جذب و آن را منعكس می كنند و این امر موجب ایجاد رنگ قرمز مایل به صورتی تا زرشكی آب دریاچه ارومیه میشود.

نقش باكتری های شورپسند پروكاریوت بسیار قویتر از نقش جلبك دونالیلا در رنگ قرمز آبهای اشباع از نمك همچون دریاچه ارومیه است.« ازسوی دیگر گفته شد: »قسمت اعظم رنگ قرمز دریاچه ارومیه- (درحدود ۹۰ درصد) ناشی از وجود باكتریهای شورپسند هالوباكتریومهاست و جلبك دونالیلا نقش بسیار كمرنگی

در این تغییر رنگ آب ایفا می كند؛ در حدود ۱۵-۱۰ درصد.« در اطلاعیه روابط عمومی مركز تحقیقات آرتمیای كشور بر این مسئله هم تأكید شده كه باكتری های شورپسند هیچگونه اثرات منفی بر بهداشت و سلامت انسانی نداشته و استفاده تفریحی و شنا در دریاچه ارومیه بلامانع است.